27 sie 2021

"Kary i nagrody" czyli podstawy psychologii behawioralnej i dlaczego specjaliści błędnie rozumieją zjawisko nagrody.

 "Zasłużyłeś! Mama kupi loda! Ale jak jeszcze raz zbijesz Oliwkę, to więcej nie dostaniesz tablecika". 

Brajan z ulgą i radością wsunął podwójną gałę lodów o smaku Oreo. Niestety nie wytrzymał, bo Oliwka ma dopiero 3 latka i wsadziła mu palec w sam środek ostatniej gałki lodów. Brajanek nie wytrzymał, zaczął wrzeszczeć, wymachiwać rączkami, a nawet płakać, ale ostatecznie powstrzymał się od uderzenia Oliwki, bo mama przypomniała mu w ostatniej chwili o Tablecie i jego ulubionym Fortnite. Mama z dumą powiedziała sąsiadce, która opalała się na kocu obok: "Widzi Pani? Ja mam wszystko poukładane, trzeba być tylko konsekwentnym!" Wieczorem mama przyszła na grupę wsparcia dla mam dzieci z zespołem Aspergera (Brajanek). Zaczęła słuchać... Najpierw wywaliła oczy z orbit. Potem się zgorszyła... 


 

Nie mogła uwierzyć w to co usłyszała:

- kary nie działają tak jak trzeba na dzieci z zespołem Aspergera

- kary są złe i nieludzkie

- kary i nagrody to tresura

- kary i nagrody są nieskuteczne!

Przedzwoniła więc szybciutko do pani terapeutki Brajanka, która od pół roku pracuje z nim w nurcie poznawczo-behawioralnym pytając: "Jak jest z tymi karami i nagrodami? Bo ja usłyszałam co innego, niż Pani zalecenia, aby konsekwentnie dawać Brajankowi tableta tylko jeśli był grzeczny. O CO CHODZI"? Zapytała*.

Tak jak i tysiące innych matek i ojców codziennie pytają o to swoich psychologów, terapeutów, pedagogów, psychiatrów...


No to bardzo proszę, odpowiem na pytanie "O co chodzi", ale nie od razu, bo najpierw należy wytłumaczyć kilka kwestii i odpowiedzieć na kilka pytań, ale niestety trzeba będzie zahaczyć o "twardą psychologię:

1. Co to takiego kara?

Kara, to każda konsekwencja zachowania, która obniża prawdopodobieństwo pojawienia się tego zachowania w przyszłości

2. Co to takiego nagroda?

Nagroda, to każda konsekwencja zachowania, która podwyższa prawdopodobieństwo pojawienia się tego zachowania w przyszłości, a więc podtrzymuje te zachowanie i utrwala. Nazywana jest również WZMOCNIENIEM POZYTYWNYM

Oba zjawiska (kara i nagroda) zostały wyodrębnione przez dział psychologii behawioralnej i należą do tzw. warunkowania sprawczego lub inaczej - instrumentalnego opracowanego przez Burrhusa Frederica Skinnera. Oprócz kar i nagród w warunkowaniu instrumentalnym wyodrębniamy również kilka innych przypadków:

- Wzmocnienie negatywne - polega na usunięciu nieprzyjemnego bodźca pod warunkiem spełnienia oczekiwanego zachowania względem podmiotu działania osoby tresującej/wychowującej/kształtującej dane zachowanie. Mówiąc ludzkimi słowami - jeśli Brajanek grzecznie się zachowywał, bo mama zagroziła mu zabraniem tabletu - ma miejsce wzmocnienie negatywne, które jest de facto - ucieczką przed karą. 

DYGRESJA:

jeżeli Twoim głównym motywatorem w pracy jest wzmocnienie negatywne, czyli ucieczka przed karą - wstajesz panicznie aby się nie spóźnić, pracujesz na najwyższych obrotach, aby Ci nie zabrali premii albo Cię nie wyrzucili z pracy - bardzo szybko się "wykończysz" czyli wypalisz zawodowo. U dziecka wzmacnianego negatywnie - wypalenie może nastąpić jeszcze szybciej - uczniowie, którzy się uczą i odrabiają lekcje tylko po to, żeby nie dostać kolejnej jedynki albo promocji do następnej klasy - bardzo szybko rezygnują i poddają się. W pewnym momencie przestaje im zależeć, są markotni, zrezygnowani, czasem agresywni i nieznośni. To są właśnie skutki obciążenia psychicznego powodowanego przez wzmocnienie negatywne. 

KONIEC DYGRESJI

 A teraz drodzy Państwo - finał, czyli odpowiedź na główny wątek tego wpisu - DLACZEGO SPECJALIŚCI od psychologii behawioralnej błędnie rozumieją skuteczność wzmocnienia, jaką jest nagroda?

 Odpowiedzią na to pytanie jest schemat Lechmanna wg modyfikacji Falickiego - znany w psychologii oraz psychiatrii klinicznej. W dużym skrócie chodzi o to, że człowiek uodparnia się zarówno na bodźce pozytywne jak i negatywne albo jak kto woli - siła oddziaływania kary i nagrody na organizm ludzki jest coraz słabsza wraz z kolejno pojawiającymi się karami i nagrodami.

Powyższa zależność składa się na zdolności adaptacyjne człowieka - bez słabnącej siły wpływu kar i nagród nie przetrwalibyśmy jako gatunek - wszak człowiek uodparnia się na trudne warunki - idąc do ciężkiej pracy narzekamy, ale tylko przez tydzień lub dwa, potem zaś przyzwyczajamy się do wysiłku - zarówno fizycznego jak i umysłowego.

 Podobna sytuacja miała miejsce z naszymi dziadkami i babciami w trakcie II Wojny Światowej - z czasem widok tragedii i krzywdy ludzkiej robił na ludziach coraz mniejsze wrażenie - ludzie zamiast "wariować" działali, organizowali się, myśleli, uciekali. Gdyby nie wzrastająca odporność - wielu z nas nie istniałoby po prostu.

I tu pojawia się OSTRZEŻENIE - stosowanie kar i nagród działa! Jest skuteczne. Ale krótkoterminowo. W długiej perspektywie czasu - człowiek po prostu na nie się uodparnia, co oznacza coraz słabszą ich skuteczność i motywację.

Jest jeszcze jedno ostrzeżenie - jest nią bardzo NIEPOŻĄDANA CECHA CZŁOWIEKA, jaką jest psychopatia, która w skrócie oznacza tendencję do dbania przede wszystkim o zaspokajanie własnych potrzeb - często kosztem innych, a także obniżoną empatię i brak hamulców moralnych. Stosowanie kar i nagród nie sprzyja kształtowaniu się moralności. Wówczas człowiek pracuje nie dla innych, ale dla siebie - dla nagród, dla pieniędzy. Bez wyższych celów. Uczeń zapamiętuje materiał na klasówkę po to, aby nie dostać kary, a nie ze względu na swoje potrzeby wewnętrzne. Tytułowy Brajan powstrzymuje się przed biciem siostry, aby otrzymać nagrodę, a nie dlatego, że bicie dziewczynki - w dodatku młodszej jest amoralne. Aż strach pomyśleć o tym, co się stanie, jeśli Brajan przestałby dostawać kary i nagrody!


7 komentarzy:

  1. Dzie dobry orientuje się Pan czy osoba z ZA może zostać powołana do wojska? Czy autyzm lub asparger pozwala na wykluczenie ze służby?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jest taka możliwość. Zależy chyba od konkretnej treści orzeczenia psychiatry. Proszę autora o odpowiedź bardziej precyzyjną niż ja potrafię udzielić :)

      Usuń
  2. Fajnie, że piszecie na ten temat. Warto wiedzieć z czym wiąże się ta przypadłość. Ja jeszcze dorzuciłabym wątek o szkołach dla osób z zespołem Aspergera itd. Chociażby zaznaczyłabym, że jest taka https://szkola-terapeutyczna.pl szkola dla dziecka i z orzeczeniem warszawa. Zaznaczyłam jakie są zalety nauczania w takim miejscu.

    OdpowiedzUsuń
  3. Mój dom był wypełniony niekończącymi się problemami i nieszczęściami, które doprowadziły do ​​rozwodu, którego nigdy nie chciałam z mężem. Wszystko się załamało i poszliśmy własnymi drogami. Próbowałam iść dalej, ale było to dla mnie bardzo trudne, ponieważ nadal kochałam mojego męża, a moja córka zawsze płakała, chcąc odzyskać ojca. Nie miałem innego wyjścia, jak szukać pomocy, co skłoniło mnie do skontaktowania się z DR DAWN po zobaczeniu tylu dobrych uwag na temat jego pracy. Zapewnił mnie, że pogodzi mnie i mojego męża swoim zaklęciem pojednania, które zrobił. Cieszę się, że mogę powiedzieć wszystko, że osiągnąłem pożądany rezultat po 2 dniach, miłość i szczęście zostały przywrócone i wróciliśmy do siebie i wierzę, że to dla nas na zawsze i wszystko dzięki DR DAWN za zrobienie tak wiele dla ratowania mojej rodziny . Nigdy nie jest zbyt zajęty, by komukolwiek pomóc. Więc skontaktuj się z nim teraz, jeśli również potrzebujesz pomocy. napisz do niego teraz przez: ( dawnacuna314@gmail.com ) Whatsapp: +3550685677099 / +2349046229159 Ten komentarz z uznaniem pochodzi od Julii Lorenzo.

    OdpowiedzUsuń
  4. Moim zdaniem kary i nagrody to najgłupsze co można zrobić człowiekowi. Bo człowiek to nie małpka w zoo i bezrozumna ameba a osoba z uczuciami, emocjami i własnym rozumem. Ja wolę wspierać dobre zachowania, rozmawiać o złych i pytać o przyczynę tych złych
    I często okazuje się że ten mały Aspik nie jest idiota jak myślą obcy ludzie, tylko miał swoje powody do danych zachowań. Naprawdę coraz częściej mam wrażenie że ludzie nie lubią słuchać, a jednocześnie sami wysłuchania wymagają. Mój Aspik jest bardzo mądry, uczy mnie więcej niż ja jego. Naprawdę drugi człowiek to nie zabawka a istota czująca taka jak ja czy ty. Trzeba z nim rozmawiać i dać mu szacunek, akceptację w tym jaki jest. Zrozumieć.

    OdpowiedzUsuń


  5. - kary i nagrody to tresura

    Hmmmm... Zatem terapia behawioralna nerwic to m.in. tresura?

    I proszę nie nadużywać słowa "nieludzkie".

    OdpowiedzUsuń
  6. Moje małżeństwo było prawie u kresu, kiedy zobaczyłam komentarz o człowieku o imieniu Dr DAWN, który pomaga ludziom w odzyskaniu współmałżonka i skontaktowałam się z nim na szczęście dla mnie rzucił zaklęcia po 24 godzinach mój kochanek wrócił do mnie od tego czasu moje małżeństwo jest stabilne dzięki za wszystko co dla mnie zrobił zapewniam cię o kontakt z nim,
    jest biegły w następujących zaklęciach:
    * zaklęcia miłosne
    * zaklęcia małżeńskie
    * magia pieniędzy
    * zaklęcie szczęścia
    * Czary pociągu seksualnego
    * Magia leczenia AIDS
    * Jaskinia kasyna
    * Usunięto przeklęte jaskinie
    * Zaklęcie ochronne
    * Magia loterii
    * Szczęśliwe zaklęcia
    * Zaklęcie płodności
    * Pierścień telekinezy 💍
    WhatsApp: +2349046229159

    E-mail: dawnacuna314@gmail.com

    OdpowiedzUsuń